Vanwaar " ALX IXH XAN"  ?

bijgewerkt: 04 02 2015


De middeleeuwse schilder Jan van Eyck voorzag de achterkant van enkele van zijn schilderijen (zoals bij het portret van Margaretha van Eyck) met de aanduiding "Alx Ixh Xan". Soms zette hij deze tekst ook op de voorkant van de lijst.De betekenis daarvan is ongeveer: zo het mij gegeven is dit te doen.

Daarbij is de X de hoofdletter uit het Griekse alfabet die hoort bij de 'kleine letter'  P (chi) , beide een klank tussen de harde Nederlandse "g" en de zachte "g" van het Zuiden..

De eerste letters van deze drie woorden vormen een aanduiding van zijn naam en hoe die uitgesproken werd:

Alx Ixh Xan = AIX =>  "AICH".

Hierbij is de "i" mogelijk een verlengingsteken, zoals de "i" in Oisterwijk, Huissen en Oirschot. Dan sprak je zijn naam toen dus uit als Aach: vergelijk hier Aachen en ook met onze Akerboom en Spaanse Aak. Ik herinner me overigens dat men in Hoorn "Van Eyck" uitsprak als fànÁáák...

Het is ook mogelijk dat in de Middeleeuwen de "i" wel -enigszins - al werd uitgesproken en dan ontstaat dus eigenlijk het Duitse "eich" (spreek uit: aaich).

Alx
I
xh
X
an is een voorbeeld van een "acrostichon", volgens Van Dale een (naam)vers waarvan bepaalde, gewoonlijk de eerste letters van de opeenvolgende regels een naam of een zinsnede vormen, b.v. het Wilhelmus(Willem van Nassov, v=u)); ook de aldus gevormde naam of zinsnede zelf. Een ander voorbeeld: de uitgeverij Nijgh en Van Ditmar gaf ooit boekjes uit in de Nimmer Dralend reeks...

Aardig is natuurlijk dat de x in dit acrostichon een van de diagonalen vormt:.

Alx
Ixh

xan

Home